Chùm ruột là loại trái cây quen thuộc với nhiều người, gắn liền với các món ăn vặt “gây nghiện” như chùm ruột lắc mắm ớt, chùm ruột ngâm đường, mứt chùm ruột,...Nhưng ít người biết rằng chùm ruột còn là vị thuốc trong Đông y thường được sử dụng để điều trị một số bệnh rất hiệu quả.
1. Đặc điểm trái chùm ruột
Chùm ruột hay còn gọi là tầm ruột là một loại quả mọc chủ yếu ở miền nhiệt đới Châu Á. Tại Việt Nam chùm ruột trồng phổ biến ở miền Nam.Đây là loại cây thân mộc, cỡ nhỏ, cao từ 2 – 9m, thân cây sần sùi nhiều nhánh, tán cây rậm rạp. Quả chùm ruột có dạng hình tròn, có đường kính khoảng 2 – 2,5 cm mỗi quả chỉ có một hột, khi ăn quả khá giòn và có vị chua.
Mùa chùm ruột thường trải dài từ tháng 12 năm trước đến tháng 8 năm sau, trong đó cây ra hoa từ tháng 12 đến tháng 5 và mùa trái chín vào thoáng tháng 6 đến tháng 8.
Chùm ruột có 2 loại quả ngọt và chua, quả ngọt thường dùng để ăn sống, quả chua được chế biến thành nhiều món như mứt, ngâm rượu, nấu canh chua cực ngon.
2. Tác dụng của trái chùm ruột
Chùm ruột có các tác dụng sau:
- Giảm đau, kháng viêm: Chùm ruột có chứa nhiều các hợp chất chống oxy hóa có tác dụng giảm đau và kháng viêm.
- Hạ huyết áp: Theo kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy dịch chiết xuất từ lá cây chùm ruột hỗ trợ điều trị tăng huyết áp.
- Bảo vệ gan: Nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ lá chùm ruột còn có khả năng bảo vệ gan trước độc tính của Paracetamol do sử dụng quá liều.
Theo Y Học Cổ Truyền, các bộ phận của cây chùm ruột có tác dụng như sau:
- Công dụng của trái chùm ruột: Quả chùm ruột có vị chua ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, bổ gan, bổ máu. Trái chùm ruột giúp cải thiện chức năng gan, hỗ trợ trong điều trị bệnh xơ gan rất hiệu quả.
- Lá chùm ruột có vị chua nhẹ, có tính sát khuẩn cao, có khả năng tiêu đờm, tiêu độc.
- Rễ cây chùm ruột có tính nóng. Hạt và rễ chùm ruột có tác dụng tẩy.
3.Những bài thuốc sử dụng chùm ruột
Chùm ruột được sử dụng trong rất nhiều bài thuốc, có thể kể đến như:
3.1. Bài thuốc chữa lở ngứa, vết thương ngoài da
- Chuẩn bị một ít vỏ thân cây chùm ruột, phơi khô
- Tán thành bột, chưng với dầu dừa
- Bôi ngoài da đều đặn mỗi ngày đến khi tình trạng mề đay, ghẻ loét lở ngứa cải thiện.
- 2. Bài thuốc chữa hen suyễn
- Lấy 6 quả chùm ruột, 2 củ hành đỏ, 1 nắm hạt đậu biết, 8 quả long nhãn rửa sạch, nghiền nhỏ, trộn đều.
- Cho vào ấm chuyên dụng, thêm 2 tách nước, đun đến khi thấy nước cạn còn ⅓ thì tắt bếp
- Để hơi nguội, chắt lấy nước, có thể thêm ít đường cho dễ uống, dùng 1 – 2 lần/ngày.
3.2 Ngâm rượu chùm ruột
- Lấy vỏ chùm ruột phơi khô, tán thành bột mịn, ngâm với rượu trắng nồng độ cao
- Cứ 200g bột chùm ruột ngâm với 1 lít rượu, để trong 10 ngày là sử dụng được.
Rượu chùm ruột nhỏ có tác dụng chữa thôi tai tiêu mủ, chữa ghẻ lở, vết thương chảy máu ngoài da, chữa đau răng đau họng. Đặc biệt loại rượu ngâm này còn chữa được bệnh vảy nến.
Cách sử dụng:
- Đối với bệnh về tai dùng theo đường nhỏ
- Đau răng, đau họng thì ngậm trong 5 – 10 phút thì nhổ ra, súc lại bằng nước
- Vết thương, lở loét ngoài da thì dùng rượu này để bôi
3.3 Bài thuốc chữa suy yếu tim
- Lấy 1 phần vỏ thân chùm ruột, 2 phần vỏ thân vông đồng
- Sắc 2 nguyên liệu này sao cho cô đặc
- Khi dùng, hòa với một ít rượu trắng, uống 2 muỗng cà phê/ngày, chia làm 2 lần uống.
3.4 Bài thuốc chữa táo bón
- Lấy hạt chùm ruột, phơi khô, xay thành bột nhuyễn
- Dùng ¾ muỗng bột xay từ hạt chùm ruột hãm với ½ tách nước nóng
- Để hơi nguội thì hòa thêm 1 muỗng mật ong, khuấy đều, uống 2 lần/ngày.
3.5 Bài thuốc chữa đau nhức
- Lấy một ít lá chùm ruột tươi rửa sạch, để ráo nước
- Giã nát cùng vài hạt tiêu, đắp vào chỗ đau
- Thực hiện 1 lần/ngày để thấy hiệu quả.
3.6 Bài thuốc chữa lở ngứa dữ dội
- Chuẩn bị một ít vỏ tầm ruột, lá me chua, đọt ổ, đọt chuối sứ với lượng bằng nhau
- Cho vào nồi, thêm nước nấu một lần rồi cho vào một cục phèn chua bằng ngón tay cái
- Thấy sôi thì nhắc xuống để nguội, dùng nước này tắm hoặc thoa vào chỗ ngứa, để vậy cho khô.