Lá é là một loại lá đặc trưng ở miền Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Lá é thường được dùng là nguyên liệu, gia vị nấu ăn, ngoài ra còn được dùng như vị thuốc tốt cho sức khỏe.
Đặc điểm lá é
Lá é là một phần của cây é, một loại cây thân nhỏ, thuộc họ hoa môi, chi húng quế. Thân cây é phân nhánh từ gốc thành bụi cao 0.5 – 1m và có lớp lông xung quanh. Lá có hình trái xoan, góc tròn, đầu nhọn, mép có răng cưa, hai mặt có lông và mọc riêng lẻ, đối chéo nhau. Cây é còn được gọi là é trắng, húng trắng, trà tiên, hương thảo, húng lông hay húng quế lông.
Quả é có màu xám đen, hình bầu dục, nhỏ, nhẵn, mỗi quả chứa một hạt bên trong, trông giống hạt mè. Khi cho hạt vào nước, hạt é sẽ hút nước và tạo thành lớp màng nhầy màu trắng bên ngoài nên dễ nhầm với hạt chia.
Lá é có tác dụng gì?
Tuy chỉ là một loại cây mọc trong vườn nhà, giá thành rẻ nhưng được xếp vào loại thảo dược phòng và chữa nhiều chứng bệnh. Một số thí nghiệm đã chỉ ra rằng nghiền hoặc vò lá é sẽ tạo ra mùi hương giống mùi sả. Do toàn cây chứa tinh dầu với hàm lượng 2.5 – 3%, có lúc lên đến 5%. Thành phần chính trong tinh dầu là citral chiếm 56 – 75% và nhiều chất khác. Ngoài ra, cây é còn chứa các hoạt chất như polyphenol, flavonoid, thymol, quercetin, axit caffeic, axit rosmarinic. Nhưng chất này có lợi ích sức khỏe như sau:
Tốt cho răng miệng
Ăn lá é có tác dụng điều trị các bệnh về răng miệng như viêm lợi, chảy máu chân răng, nấm lưỡi. Bạn chỉ cần dùng lá é rửa sạch, giã nhuyễn rồi ngậm ngày 1 – 2 lần, tình trạng bệnh sẽ ngày càng được cải thiện.
Hỗ trợ điều trị ho, sốt
Nếu đang gặp các triệu chứng như đau đầu, cảm sốt, cảm cúm, bạn có thể sử dụng bài thuốc lá é. Với cách làm đơn giản như sau, bạn chỉ cần dùng lá é tươi hoặc kết hợp với nhiều loại lá thơm khác như lá bưởi, lá chanh, hoa cúc, hương nhu,… rồi xông cho ra mồ hôi. Sau khi xông hơi, nhớ lau khô cơ thể và nghỉ ngơi ở nơi kín gió.
Ngăn ngừa bệnh mạch vành
Bên cạnh phòng ngừa ung thư lá é chứa chất chống oxy hoá còn làm giảm hình thành cục máu đông trong thành mạch máu. Điều này làm tăng lưu lượng máu đến tim, bảo vệ trái tim khỏe mạnh và giảm tỷ lệ mắc bệnh động mạch vành.
Kiểm soát lượng đường trong máu
Lá é cũng là thực phẩm giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả. Công dụng này là nhờ vào các hoạt chất chứa trong lá é có khả năng ức chế hoạt động của men α-glucosidase và α-amylase, hỗ trợ phòng ngừa bệnh tiểu đường hiệu quả.
Giảm khó tiêu, đầy bụng
Hiện tượng khó tiêu và đầy hơi làm giảm cảm giác thèm ăn, cản trở sinh hoạt hàng ngày. Lúc này, để cải triệu chứng bạn có thể tham khảo uống thêm nước lá é bằng cách dùng cành lá é phơi khô, rồi hãm nước uống trong ngày, dùng liên tục trong 3 – 5 ngày.
Phòng ngừa ung thư
Nhiều nghiên cứu y học đã phát hiện lá é chứa đa dạng và phong phú các nhóm chất chống oxy hóa mạnh, điển hình như chavicol, linalool, flavonoid hay steroid. Các hoạt chất này vô cùng quan trọng cho cơ thể như “lá chắn” bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự do, góp phần không nhỏ ngăn ngừa mầm bệnh ung thư.
Những bài thuốc chữa bệnh từ lá é
Có nhiều cách sử dụng lá é để điều trị và hỗ trợ các bệnh cảm, nhức đầu, ho, táo bón, đau bụng, viêm thận, viêm bàng quang như:
- Trị tiểu buốt, viêm thận, viêm bàng quang: Cho 3 – 6 giọt tinh dầu lá é với siro và nước uống trong ngày.
- Chữa ho: Ngày dùng 20 – 15g lá é và toàn thân cây hãm nước hoặc sắc uống.
- Giảm căng thẳng, mệt mỏi: Uống trà lá é khá đơn giản, bạn chỉ cần lấy vài trăm gam trà ngon chưa ướp trộn với một ít lá é khô thái nhỏ và pha trà uống như bình thường.
- Chữa cảm, sốt, nhức đầu: Dùng 20 – 30g lá é tươi, có thể dùng riêng hoặc kết hợp với các loại lá khác như bưởi, chanh, cúc tần, hương nhu mỗi loại 10g, nấu nước để xông cho ra mồ hôi.
- Chữa đầy bụng, khó tiêu: Dùng 10 – 20g lá é khô sắc lấy nước uống trong ngày.
- Chữa táo bón: Ngâm 4 – 12g hạt é trong 100ml nước ấm cho đến khi nở, thêm đường, khuấy đều rồi uống.
Ngoài ra, lá é là nguyên liệu như các loại rau thơm khác, góp phần làm nên nét đặc sắc của một số món ăn hấp dẫn như lẩu gà lá é, canh gà lá é, gà hấp lá é, tôm hấp lá é, giò heo nấu lá é.
Những lưu ý khi sử dụng lá é
Khi sử dụng lá é, bạn cần lưu ý một số điểm sau:
- Nên sử dụng hạt, lá é trước hoặc sau khi dùng các loại thuốc uống khác ít nhất 1 giờ.
- Không sử dụng lá é trong vòng một tuần trước khi phẫu thuật.
- Không dùng hạt é cho người bị tiêu chảy, đường ruột.
- Phụ nữ mang thai không nên dùng hạt é.
- Với những thông tin ở trên đã cho bạn biết lá é là lá gì. Cây é là vị thuốc tươi dùng chữa cảm, ho, nhuận tràng,… Tuy nhiên, cần sử dụng đúng liều lượng. Nếu bạn dùng làm thuốc điều trị thì hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng lá hoặc cây é.